Trong thời gian qua, tình hình khiếu nại, tố cáo diễn ra nhiều, với nhiều cấp độ khác nhau. Đơn thư gửi đến nhiều nơi, tràn lan, việc khiếu nại tố cáo diễn ra nhiều bức xúc. Đa số các vụ việc đều phát sinh, xuất phát từ xã, phường, thị trấn. Công tác tuyên truyền, vân động nhân dân trong khiếu nại, tố cáo chưa được các cấp chú trọng. Dẫn đến khiếu nại, tố cáo không đúng quy trình, vượt cấp, sai thẩm quyền làm cho tình hình ANTT một số nơi ngày một phức tạp.

            Để Luật Khiếu nại, Luật tố cáo đảm bảo đúng vai trò và phát huy hiệu lựu, hiệu quả quản lý nhà nước. Trong phạm vi bài viết này xin nêu một số điểm phân biệt trong khiếu nại, tố cáo góp phần thực hiện về Luật khiếu nại , Luật tố cáo ngày một tốt hơn.

             Điều 74 Hiến pháp 1992 quy định: “Công dân có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan nhà nước có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân hoặc bất cứ cá nhân nào. Việc khiếu nại, tố cáo phải được cơ quan nhà nước xem xét và giải quyết trong thời hạn pháp luật quy định…”, và được cụ thể hóa trong rất nhiều văn bản Luật, như Luật khiếu nại, Luật tố cáo, Luật Hình sự , Luật dân sự, Luật đất đai, Luật phòng , chống tham nhũng...vv góp phần làm trong sạch bộ máy nhà nước, phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Nói một cách cụ thể khiếu nại, tố cáo là quyền cơ bản của công dân, đó là quyền tự vệ hợp pháp khi ai đó xâm phạm mình hoặc ảnh hưởng đến thể chế chung.

              Dưới góc độ pháp lý, khiếu nại được hiểu là: "việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.Và tố cáo "là việc công dân theo thủ tục do Luật này quy định báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức"

             Do đó khiếu nại và tố cáo là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau nhưng thường được nhắc đến cùng nhau, trên thực tế đã có không ít trường hợp chưa phân biệt rõ ràng, chính xác thế nào là khiếu nại, thế nào là tố cáo, do đó có đơn thư chứa đựng nội dung cả việc khiếu nại và việc tố cáo đã gây lúng túng trong quá trình giải quyết của cơ quan có thẩm quyền. Việc phân biệt giữa khiếu nại với tố cáo có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp công dân thực hiện quyền khiếu nại, quyền tố cáo của mình đúng thủ tục và đúng cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo; đồng thời giúp cho cơ quan nhà nước giải quyết khiếu nại, tố cáo nhanh chóng, kịp thời, chính xác, tránh được nhầm lẫn, sai sót trong khi giải quyết khiếu nại, tố cáo.       

              Khiếu nại và tố cáo khác nhau ở những điểm cơ bản như sau:

               Hai là đối tượng của khiếu nại là quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức. Những quyết định và hành vi này phải tác động trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại.