Lật lại những trang sử vàng của đất nước, Nguyễn Ái Quốc - người con ưu tú của dân tộc, sau 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước, đến cuối tháng 1/1941, Người trở về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ tám do Hồ Chí Minh chủ trì đã khẳng định cách mạng Việt Nam là cách mạng giải phóng dân tộc, theo tinh thần dân chủ mới. 

Năm 1945, tình hình trong nước biến chuyển rất mau lẹ. Tháng 8/1945, Nhật đầu hàng Đồng minh, quân Đồng minh chuẩn bị kéo vào nước ta để giải giáp vũ khí của Nhật. Thực dân Pháp  ráo riết chuẩn bị quay trở lại xâm lược nước ta một lần nữa. Hồ Chí Minh nhận định: tình thế lúc này là vô cùng khẩn cấp, nhưng cũng là thời cơ ngàn năm có một, nếu để trôi qua thì sẽ không bao giờ trở lại. Cần phải chớp thời cơ, dũng cảm và kiên quyết, kịp thời tổng khởi nghĩa giành chính quyền, trước khi Đồng minh kéo vào nước ta và thực dân Pháp quay trở lại xâm lược.

Với nhãn quan cách mạng vô cùng sáng suốt, Hồ Chí Minh đã khẳng định: Lúc này dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải giành cho bằng được nền độc lập cho Tổ quốc. Trong hai ngày 16 và 17/8/1945, Hồ Chí Minh đã lãnh đạo Tổng bộ Việt Minh tổ chức khai mạc Quốc dân Đại hội Tân Trào. Đại hội đã thông qua chủ trương phát động tổng khởi nghĩa trong toàn quốc và thông qua nhiều chính sách lớn về đối nội, đối ngoại; thành lập Uỷ ban Dân tộc giải phóng Việt Nam, bao gồm 15 thành viên do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch và Trần Huy Liệu làm Phó Chủ tịch. Với sự lãnh đạo tài tình của Hồ Chí Minh, Tổng khởi nghĩa mùa thu Tháng Tám 1945 đã giành thắng lợi vang dội, xóa bỏ ách thống trị của phong kiến, thực dân; quyền làm chủ đất nước lần đầu tiên được trao về tay nhân dân lao động. Cách mạng Tháng Tám thành công, Uỷ ban Dân tộc giải phóng Việt Nam đã bổ sung thêm nhiều nhân sỹ, trí thức có tâm huyết và tinh thần yêu nước, thành lập Chính phủ Lâm thời Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.

Ngày 2/9/1945, trên Quảng trường Ba Đình lịch sử, hàng vạn đồng bào Hà Nội và người dân cả nước đã về tụ hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời, trang trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập bất hủ, Người tuyên bố với quốc dân đồng bào cả nước và toàn thể nhân loại trên thế giới, bắt đầu từ nay Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã ra đời. Tuyên ngôn nhấn mạnh: “Tất cả các dân tộc trên thế giới đều có quyền bình đẳng; dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc. Tất cả các quyền đó đều là những quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm của mỗi dân tộc trên thế giới” và khẳng định: “... Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thực đã trở thành một nước tự do và độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy”.

Với Tuyên ngôn độc lập 2/9 và sự ra đời của Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, người dân Việt Nam bắt đầu một cuộc sống mới, phấn khởi và tự hào bắt tay vào sự nghiệp vừa kháng chiến vừa kiến quốc. Từ đây, Việt Nam trở thành một quốc gia có uy tín trên trường quốc tế. Có thể khẳng định 69 năm qua là cả một quá trình cống hiến, hy sinh, nỗ lực phấn đấu không gì sánh nổi của cả dân tộc để bảo vệ và xây dựng nên Tổ quốc Việt Nam hôm nay.

Ngày nay, mỗi người Việt Nam dù đang ở bất kỳ nơi đâu, ngay trong lòng đất mẹ hoặc ở xa Tổ quốc, cũng không khỏi xúc động bồi hồi khi nhớ lại khí thế đầy hào hùng, sôi sục và náo nức của những ngày cách mạng Tháng Tám mùa thu, đặc biệt là ngày Quốc khánh 2/9/1945 lịch sử, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh cất lên giọng nói ấm áp của Người, đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Và trong tâm khảm mỗi người dân Việt Nam, tinh thần của ngày Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 sẽ mãi đẹp như thiên anh hùng ca cách mạng và đời đời bất diệt.